Over een Grote Onbekende: Benjamin Morkus

In de fraaie historische stad Vilnius, Litouwen, woont Benjamin Morkus, momenteel waarschijnlijk de beste damproblemist ter wereld – en zo niet, dan toch minstens de technisch meest begaafde. Maar wie is die Benjamin Morkus eigenlijk? Ik tast in het duister, waarde lezer.

Al sedert 2004 doe ik pogingen om meer over dit fenomeen te weten te komen, maar verzoeken op allerlei Oost-Europese forums, bijvoorbeeld om zoiets simpels als een (e-mail)adres te achterhalen, werden tot nu toe gewoonweg niet beantwoord. Oost-Europeanen zijn kennelijk niet zo van de communicatie. Ik moet het daarom doen met hetgeen internet prijsgeeft. En dat is, behalve dan een verdwaalde foto op de website van zijn landgenoot Algimantas Kačiuška, bitter weinig. Wie de bekende zoekmachines erop loslaat, stuit telkens op ene ingenieur Morkus die zijn leven wijdt aan het bestrijden van mobieltjes, omdat die glioblastomen, hersentumoren, zouden veroorzaken. Het is inmiddels een oud verhaal dat elk jaar wel weer ergens breed in de pers wordt uitgemeten. Ondertussen heb ik echter geen idee of het hier om ‘onze’ Morkus gaat. Mocht dat onverhoopt wel het geval zijn, dan hoef ik ook al geen telefoontje van hem te verwachten.

‘Zware jongens’
Benjamin werd in 1961 geboren als zoon van Tadikas Morkus (1933), zelf ook een technisch vaardig problemist (zie diagram 1), zij het stukken minder dan Benjamin. Tadikas werd dan ook bijzonder snel overvleugeld door zijn zoon. Al op twaalfjarige leeftijd – met geprangd gemoed moet ik melden dat ik op die leeftijd net de Haarlemmer onder de knie had – produceerde Benjamin een eersteling (d. 2) die een jarenlange ervaring deed vermoeden. Alleen het slot is niet helemaal in de haak, omdat wit na de damafname en na (20) zowel naar 39 als naar 40 kan. Maar toch: vergeleken met de vele eerstelingen van even zovele problemisten staat dit probleem op eenzame hoogte. De reacties waren gemengd. De meeste critici vermoedden de hand van de vader, slechts enkelen begrepen dat een ontzagwekkend talent was opgestaan. En zij kregen gelijk. Morkus heeft zich sedertdien ontwikkeld tot een duivelskunstenaar die de meest onmogelijke slagsystemen, waarin telkens daverende meerslagen en een groot aantal witte en zwarte dammen de hoofdrol spelen, wist vorm te geven. Hij won tal van concoursen en kreeg in 2002 de titel GMIP (internationaal grootmeester in de damproblematiek) toebedeeld.
Morkus’ laatste grote succes dateert van vorig jaar, toen hij in het internationaal concours van Litouwen in de rubriek ‘zware jongens’ met voorsprong de eerste prijs in de wacht sleepte (d.3). In dit onwaarschijnlijke probleem zie we twee zwarte dammen, maar de show wordt gestolen door de vier (!) witte dammen die allemaal (!) worden geofferd.
Op de site van Eric van Dusseldorp kan de liefhebber kennis nemen van een groot aantal knoeperds van Morkus. Ik wil hier een vijftal problemen laten zien die met name dateren uit zijn beginjaren (Morkus kwam vanaf de tweede helft van de jaren tachtig goed op stoom). Het is voor Morkus’ doen relatief klein spul, maar ondanks dat staat het bord telkens binnen de kortste keren volledig in brand.

Oplossingen
1. 14, 250, 42, 41, 8, 3, 7, 8, 10, 1, 18.
2. 20, 11, 3, 30, 44, 44.
3. 2 (44) 2-8!, 2, 43, 30, 24!, 7, 18!, 3, 40, 1, 21, 19 (36) 461, 24, 24.
4. 261, 17, 30!!, een krankzinnig zetje, 23!, 3, 24, 43.
5. Een stille zet (in de problematiek een zeldzaamheid) dwingt zwart tot een kleine combinatie naar dam, waarna wit er op een magistrale manier een eind aan maakt: 30! (10, 36, 47) 24!, 33, 34, 34.
6. 21, 3, 34. Ook nu heeft zwart weinig anders dan de tegenactie (7, 39, 48) 20!!, 1, 5.
7. 428, 383, 31, 41, 12!!, 3, 25x5, 19, 35.
8. 19, 394!, 3, 12-8, 9, 4, 7, 17, 17.
9. 31, 2, 42, 7, 29, 24, 34, 34. Na het molenwiekje staat ineens een schitterend meerslagje op het bord.

(Gepubliceerd in dammagazine Hoofdlijn 156, juni 2011)

Reacties via onderstaande servicebalk of e-mailen naar krekwekdogt@hotmail.nl