De kerstkaart

Elk land kent zijn eigen traditionele kerstgebruiken. Neem alleen maar eens de kerstgerechten. Zo zweren Denen bijvoorbeeld bij gemarineerde haring met een glas akvavit. Bij de Britten komt de befaamde Christmas pudding op tafel, een gerecht dat vaak al maanden tevoren wordt klaargemaakt. Bijzonder is ook dat de pudding dertien ingrediënten bevat, hetgeen een fijnzinnig symbool schijnt te zijn voor Jezus en de twaalf apostelen. En op IJsland is een kerstdiner zonder rijstebrij met rozijnen en kaneel geen kerstdiner.
Veel verschillen dus, maar sommige kerstgebruiken zijn van bijna alle tijden en heel veel landen: de kerstboom, de kerststal, het kerstverhaal en de kerstliedjes bijvoorbeeld. Het ‘jongste’ kerstgebruik dat vrijwel overal ingang heeft gevonden is de kerstkaart.

Innemend gezin

Eerste kerstkaart (bron: www.smu.edu)

De Engelse tekenaar John Callcott Horsley (1817-1903) komt de eer toe in 1843 de eerste echte kerstkaart te hebben gemaakt. Hij deed dat op verzoek van de zeer invloedrijke en drukbezette Henry Cole, die niet meer de puf op kon en wilde brengen om al zijn familie en vrienden brieven te sturen. Op de bewuste kaart is overigens bitter weinig van de typisch Engelse kerstsfeer terug te vinden. Het beeld is er vooral een van een in meerdere opzichten innemend gezin. Zelfs de kleinsten zitten zo te zien behoorlijk aan de alcohol. Aan de zijkanten zijn grijze, arme sloebers afgebeeld. De boodschap is duidelijk: dat het de ontvangers met kerst en in het nieuwe jaar toch vooral aan niets moge ontbreken. Een weinig verheffende kerstgedachte.

(Bron: glass4drops.wordpress.com)

De populariteit van de kerstkaart is echter niet te danken aan John Callcott Horsley, maar aan Louis Prang (1824-1909), zoon van een textielarbeider in Breslau. Toen Europa in 1848 te maken kreeg met allerlei revolutionaire woelingen was ook Prang daarbij tot over zijn oren betrokken. De grond werd hem al snel te heet onder de voeten. Daarom week hij uit naar Boston in de Verenigde Staten. Daar begon hij in 1875 kerstkaarten te ontwerpen en te drukken. Het waren allemaal lieflijke, sfeerrijke tafereeltjes met veel sneeuw, hulst, kaarsen, sleeënde kinderen, kribbes en wat de Engelsen zo mooi ‘cosiness’ noemen. De kaarten riepen kortom een authentiek kerstgevoel op en dat was de reden dat zij een overweldigend succes zijn geworden. 

Muts
De laatste jaren is de kerstkaart enigszins in het slop geraakt. De digitale kaarten krijgen de overhand. Het zijn vaak foeilelijke boodschappen met vallende sneeuw, huppelende kerstmannen en een doorgaans afschuwelijk riedeltje dat een kerstliedje voor moet stellen. Het kan echter nog erger: de digitale kerstkaarten waarop we waarachtig ineens de verzenders herkennen. Papa, mama en de kinderen, getooid met een kerstmuts en gezeten voor de kerstboom. Een van de kinderen laat een kartonnen bord zien met daarop de kerstwens. Gemak dient de mens, jazeker, en het is ook nog eens lekker goedkoop. Maar kan het onpersoonlijker?

Reacties via onderstaande servicebalk of e-mailen naar krekwekdogt@hotmail.nl