donderdag 29 december 2011

Adembenemende documentaire over Bobby Fischer


Enkele jaren geleden overleed Bobby Fischer (1943-2008). Op het desolate, schaakgekke en inmiddels hopeloos failliete IJsland, waar hij noodgedwongen - hij was werkelijk nergens meer welkom - zijn laatste troosteloze jaren heeft doorgebracht. Gisteren heb ik ademloos zitten kijken naar een anderhalf uur durende documentaire van de hand van Liz Garbus over zijn leven en zijn (politieke en schaaktechnische) betekenis: Bobby Fischer against the world. Oftewel de teloorgang van een genie.

In 1972 speelde Fischer in Reykjavik na een onstuimig verlopen 'voorspel' om het wereldkampioenschap tegen Boris Spasski. Wat in deze 'Match van de Eeuw' op het spel stond was eigenlijk veel méér dan een wereldtitel. Het ging om niets minder dan de vraag welke grootmacht zich in deze barre tijd, waarin de Koude Oorlog hevig woedde, superieur mocht noemen, ook en misschien wel vooral in intellectueel opzicht: de kapitalistische Verenigde Staten of het communistische Oostblok.

Fischer verloor de eerste partij door in een bloedeloos stellinkje pardoes een loper op de tocht te zetten, wat hem uiteraard de partij kostte. De volgende dag kwam hij voor de tweede partij simpelweg helemaal niet opdagen, omdat de organisatie - zo langzamerhand behoorlijk 'Fischer-beu' - volkomen terecht een paar idiote eisen van hem niet wenste in te willigen. Maar daarna veegde hij de vloer aan met Spasski - een toonbeeld van beschaving overigens - en zegevierde uiteindelijk met 12½-8½.
Vanaf dat moment hebben we niet veel meer van Fischer gehoord of gezien, althans niet op de 64 velden. Buiten de schaakarena daarentegen des te meer: zijn antisemitische uitspraken wekten overal afgrijzen, zijn bejubeling van de terroristische aanval op de Twin Towers was voor de hele wereld de druppel. Op dat moment was Fischer al volkomen verloederd. Zijn dood in 2008 was de dood van een verwilderde zwerver die helemaal in zijn eentje dacht te moeten vechten tegen de rest van de wereld. Bobby Fischer, 'genius & madman', was de eenzaamheid zelve.




Reacties via onderstaande servicebalk of e-mailen naar krekwekdogt@hotmail.nl

4 opmerkingen:

  1. Prachtige documentaire inderdaad, Hein!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ha Arjen, inderdaad. Wat een bizar leven...

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Indrukwekkend inderdaad...

    De match in 1972 vroeg te veel van hem denk ik. Publiciteit, maar ook de lengte van de match zelf. En zoals ik hier zie, was het ook al een struggle hem te uberhaupt te laten opdagen tegen Spassky.

    Daarna is het bergafwaarts gegaan.

    De matches daarvoor in 1971 zijn bizar. 2x 6 - 0 winnen, Petrosian van het bord weggevaagd.. niet normaal gewoon.

    Zoveel verschil in niveau tussen hem en de rest in die tijd (ik las dat het ongeveer 125 punten was).

    Zag in een interview laatst dat ie het meest kickend vond om het ego van de tegenstander te kraken...

    Dat heeft ie inderdaad gedaan, maar uiteindelijk ook zijn eigen.

    Niet erg verwonderlijk natuurlijk:

    What you put in, what you get out...

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Wat mij vooral intrigeert is de vraag waar het in zijn leven precies fout is gegaan. De puber Fischer komt in de documentaire nog redelijk verstandig over, maar vanaf het moment waarop hij de 20 is gepasseerd lijkt hij in toenemende mate geestelijk in de war te raken.

    BeantwoordenVerwijderen