zaterdag 5 februari 2011

Geboren in 1809

Het Regionaal Archief Tilburg en de Nederlandse Genealogische Vereniging (NGV) afdeling ’s-Hertogenbosch-Tilburg zijn een kleine twee jaar geleden een uniek project gestart. Gesteund door 60 vrijwilligers krijgt het onderzoeksproject ‘Geboren in 1809’ vorm. Het is de bedoeling dat aan het eind van de rit, medio dit jaar, het doopceel is gelicht van alle Tilburgers die in 1809 geboren zijn, 338 in totaal.

Petrus en Franciscus
Het initiatief vloeit voort uit het feit dat Tilburg in 1809 van koning Lodewijk Napoleon stadsrechten had gekregen. Het jaar 1809 was daarnaast nog om een andere reden een mijlpaal in de Tilburgse annalen: op 27 oktober werd de beroemdste Tilburgse ingezetene aller tijden geboren: Petrus Donders. De op één na beroemdste Tilburger – of juister gezegd: een van de belangrijkste en meest betekenisvolle Tilburgers – was overigens ook een Donders. Franciscus Cornelis (1818-1889), hoogleraar geneeskunde en fysiologie aan de universiteit van Utrecht. Hij genoot wereldfaam als degene die door zijn baanbrekende ontdekkingen de oogheelkunde als medisch specialisme aanzien heeft gegeven. Op zijn geboortehuis aan de Nieuwlandstraat heeft de gemeente ergens eind 19e eeuw een gedenkplaat aan laten brengen, waarvan de tekst geschreven was door niemand minder dan Nicolaas Beets. Het was een (waarschijnlijk duurbetaalde) tekst van niks. Maar daarover meer in een latere blog.

Website
Van Peerke is veel bekend, maar van de overige in 1809 geboren Tilburgers, op enkele uitzonderingen na, erg weinig tot vrijwel niets. Het Regionaal Archief Tilburg en de Nederlandse Genealogische Vereniging daarover: “Het doel van ‘Geboren in 1809’ is om van alle 338 Tilburgers die in 1809 geboren zijn, de levensloop en levensverhaal boven tafel te krijgen: hoe oud zijn ze geworden, zijn ze getrouwd en met wie, hoeveel kinderen hebben ze gekregen, zijn ze wel of niet naar school geweest, welk beroepen hebben ze gehad, hoeveel zijn er in Tilburg blijven wonen, etc. Kortom: informatie verzamelen over beroepen, loopbanen, gezinssamenstelling, migratiepatronen en (an)alfabetisme van Tilburgers in de 19e eeuw.”
Het mooie is dat wij de vorderingen ‘live’ kunnen bewonderen op een speciale en zeer informatieve project-website. We treffen er alle namen en de inmiddels gevonden gegevens aan van de 338 Tilburgers, worden verder onder meer geïnformeerd over de geschiedenis van Tilburg en kunnen kennisnemen van een aantal bidprentjes. Kostelijke kost dus voor mensen met een historisch hart en liefde voor Tilburg.

Geloof en bijgeloof
De armoede in het Tilburg van 1809 was intens. In de ongeveer 9500 inwoners tellende stad was de wolindustrie net schoorvoetend aan haar opmars begonnen. Uitgerekend in 1809 werden de eerste spinmachines naar Tilburg gehaald, maar de wol moest nog altijd voor het grootste deel worden bewerkt door de talloze thuiswevers (onder wie de vader van Peerke) die allemaal in bijzonder kommervolle omstandigheden hun meestal grote gezinnen in leven probeerden te houden. Dat lukte maar matig, ook al omdat de toenmalige geneeskunde meer gefundeerd was op geloof en bijgeloof dan op kennis.
Ik heb tot nu toe alleen de Tilburgers bekeken wier achternaam met een A of een B begon (44 in totaal) en het is schrijnend om te zien hoe jong deze mensen vaak zijn gestorven. Zo overleden zeven kinderen tijdens of vlak na de geboorte en haalden vier kinderen de leeftijd van 5 jaar niet. Als dit ook geldt voor de overige Tilburgers uit 1809, betekent dit dat maar liefst een kwart van de Tilburgers in die jaren al op zeer jonge leeftijd gestorven is. Dertien personen overleden tussen hun 16e en 45e levensjaar (ook ruim een kwart). Slechts acht Tilburgers van de 44 werden ouder dan 76. Maria Catharina van den Bosch bereikte zelfs de gezegende leeftijd van 91 jaar, wat toen min of meer als een mirakel werd beschouwd waarin niemand minder dan Onze Lieve Heer zelve de hand had gehad.
In het komend najaar zullen de resultaten in de openbaarheid worden gebracht. Iets om naar uit te zien.

Reacties via onderstaande servicebalk of e-mailen naar krekwekdogt@hotmail.nl

Geen opmerkingen:

Een reactie posten